Δυσαριθμησία

Μαθησιακές Δυσκολίες στα Μαθηματικά – Δυσαριθμησία

     Στην ερώτηση «ποιο μάθημα θεωρείς πιο δύσκολο;», συχνά η απάντηση των μαθητών είναι «τα μαθηματικά». Η συγκεκριμένη απάντηση αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα όταν δίνεται από μαθητές οι οποίοι ενώ παρουσιάζουν ικανοποιητική επίδοση στα υπόλοιπα μαθήματα, κάτι τέτοιο δεν συνάδει με την επίδοσή τους στα μαθηματικά. Σημειωτέον, αναφερόμαστε σε παιδιά τα οποία δείχνουν διάθεση να προσπαθήσουν, ωστόσο τα αποτελέσματα της προσπάθειά τους δεν είναι τα αναμενόμενα. Οι ερευνητές που ασχολούνται με τις Μαθησιακές Δυσκολίες στα Μαθηματικά προσπαθούν να εξηγήσουν τέτοια φαινόμενα. Ο όρος «δυσαριθμησία» έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια προκειμένου να χαρακτηριστούν οι μαθησιακές δυσκολίες που έχει ένα παιδί στα μαθηματικά.

Τι είναι;

      Ο πρώτος που αναφέρθηκε στον όρο δυσαριθμησία ήταν ο νευρολόγος Cohn ορίζοντάς την ως: «Η δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος, που είναι υπεύθυνη για την ανεξήγητη δυσκολία, που παρουσιάζουν ορισμένα άτομα στην απόκτηση μαθηματικών δεξιοτήτων». (R. Cohn, 1961)

     Η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία χρησιμοποιεί τον όρο Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή με έμφαση στα μαθηματικά, αναφέροντας στο DSM-V ότι για να χρησιμοποιηθεί ο χαρακτηρισμός θα πρέπει εκτός από τα γενικά κριτήρια μιας ειδικής μαθησιακής διαταραχής θα πρέπει να παρουσιάζονται επί πλέον δυσκολίες:

·         Στην αντίληψη των αριθμών.

·         Στην απομνημόνευση αριθμητικών γεγονότων.

·         Στην ακρίβεια και στην ευχέρεια υπολογισμών.

·         Στην χρήση των μαθηματικών διαδικασιών με ακρίβεια.

(APA, 2013)

     Επειδή οι Μαθησιακές Δυσκολίες στα Μαθηματικά παρουσιάζοντα με διαφορετικό τρόπο σε κάθε μαθητή υπάρχουν πολλές κατηγοριοποιήσεις ανάλογα με γνωστικές λειτουργίες που χρησιμοποιούνται στην διαδικασία της μάθησης. Ο Geary διακρίνει τρεις υπό-τύπους Μαθησιακών Δυσκολιών στα Μαθηματικά και αναφέρεται σε μαθητές που παρουσιάζουν δυσκολίες στους τομείς:

·         Στην σημασιολογική μνήμη.

·         Στην χρήση διαδικασιών.

·         Στην οπτικό-χωρική αντίληψη.

(Geary, 1994)

Διάδοση – Συννοσηρότητα

     Έχουν γίνει διάφορες έρευνες για να υπολογιστούν τα ποσοστά της Δυσαριθμησίας. Ωστόσο, θα ήταν άδικο να αποδώσουμε ένα νούμερο καθώς υπάρχουν διαφωνίες στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με την αυτονομία της δυσαριθμησίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών στους οποίους γίνεται διάγνωση δυσαριθμησίας έχουν και δυσλεξία. Επίσης εκτός από δυσλεξία μπορεί να συνυπάρχει με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (με ή χωρίς υπερκινητικότητα) καθώς και γενικευμένες μαθησιακές δυσκολίες.

Χαρακτηριστικά

     Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά τα οποία όταν τα αντιληφθούν οι γονείς καλό θα ήταν να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό προκειμένου να καταλήξουν σε ένα ασφαλές συμπέρασμα για το αν το παιδί τους καλείται να αντιμετωπίσει την δυσαριθμησία. Το ότι κάποιο παιδί έχει ένα ή παραπάνω από τα παρακάτω συμπτώματα δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα διαγνωστεί με δυσαριθμησία. Τα πιο διαδεδομένα χαρακτηριστικά είναι:

·         Δυσκολία στο διάβασμα ή στην γραφή αραβικών αριθμών και συμβόλων (πχ. μπερδεύει το 3 με το Ε ή το 6 με το 9).

·         Δυσκολεύεται να μάθει ή να διαβάσει την ώρα.

·         Έχει δυσκολία στην διαχείριση των χρημάτων

·         Δυσκολεύεται να μάθει τους κανόνες σε παιχνίδια (πχ. επιτραπέζια).

·         Έχει πρόβλημα στον προσανατολισμό του και στην ανάγνωση χαρτών.

·         Δυσκολία στην τέλεση απλών αριθμητικών πράξεων (νοερά ή γραπτά).

·         Δυσκολία στην αντίληψη ποσοτήτων και μεγεθών.

·         Δεν μπορεί να αποφασίσει ποιά πράξη θα χρησιμοποιήσει για να λύσει ένα απλό μαθηματικό πρόβλημα.

·         Δυσκολεύεται να θυμηθεί μαθηματικές ορολογίες.

·         Στην γεωμετρία δυσκολεύεται στον σχεδιασμό ή στην αντιγραφή σχημάτων καθώς και στην χρήση των γεωμετρικών οργάνων.

·         Το παιδί είναι προσκολλημένο σε μεθόδους που διδάχτηκε σε προηγούμενες τάξεις και αρνείται να μάθει νέους τρόπους αντιμετώπισης ενός μαθηματικού ζητήματος.

Διάγνωση – Παρέμβαση

     Η έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση Μαθησιακών Δυσκολιών στα  Μαθηματικά είναι πολύ σημαντική καθώς συνδέεται άμεσα με την παρέμβαση. Όσον αφορά την ορθότητα της διάγνωσης, μπορούμε να αναφέρουμε πως καθιστά την παρέμβαση πιο στοχευμένη καθώς οι απαιτήσεις του κάθε μαθητή είναι διαφορετικές. Είναι πολύ σημαντικό για τον εκπαιδευτικό να γνωρίζει τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες του μαθητή προκειμένου να εξατομικεύσει το πρόγραμμα της διδασκαλίας του. Τέλος, σχετικά με την εγκαιρότητα της διάγνωσης, πρέπει να επισημάνουμε ότι όσο πιο νωρίς γίνει διάγνωση σε έναν μαθητή τόσο πιο πολύ θα βοηθηθεί σε βάθος χρόνου καθώς τα μαθηματικά είναι ένα μάθημα «αλυσίδα», με αποτέλεσμα ελλείψεις ακόμα και στις μικρότερες τάξεις του δημοτικού μπορεί να επηρεάσουν την μαθησιακή διαδικασία στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Βιβλιογραφία

COHN, R. (1961). Dyscalculia, in Archives of Neurology, 3 , 301 - 307.

American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders fifth edition.

GEARY, D. (1994). Children’s Mathematical Development: Research and Practical Applications, Washington, DC: American Psychological Association.

Σπανούλης Αιμίλιος,

 μαθηματικός