Διαταραχές Λογού Και Ομιλίας Σε Παιδία

Διαταραχές Λόγου

• Δυσφασία ή Ειδική Γλωσική Διαταραχή :

Αναπτυξιακή διαταραχή που θίγει τη γλωσσική ικανότητα ως προς τη δομή και το περιεχόμενο αφήνοντας άθικτη την πραγματολογία.

Χαρακτηρίζεται από δυσκολία στην ανάπτυξη του λόγου χωρίς την παρουσία εμφανών οργανικών βλαβών στο κεντρικό νευρικό σύστημα και χωρίς την ύπαρξη αισθητηριακών αναπηριών.

Για να διαγνωσθεί θα πρέπει το παιδί να εμφανίζει υψηλό μη-λεκτικό (εκτελεστικό) IQ με χαμηλό λεκτικό IQ και να συντρέχουν τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω:

• ιστορικό με καθυστέρηση στη γλωσσική ανάπτυξη

• φωνολογικές δυσκολίες και δυσγραμματισμό

• δυσκολίες στον επιτονισμό

• περιορισμένο συμβολικό παιχνίδι

• περιορισμένη ακουστική μνήμη

• δυσκολίες στη γλωσσική κατανόηση

• διαταραχή στο γραπτό λόγο

• επίγνωση, απογοήτευση από χαμηλή γλωσσική ικανότητα

Δ.Δ. με ακουστική αγνωσία, αυτισμό και νοητική υστέρηση στον προφορικό λόγο και με δυσλεξία στο γραπτό.

Π ρ ό γ ν ω σ η :
Η διαταραχή αν δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί έγκαιρα, συνήθως ακολουθεί μια μακροχρόνια πορεία και ίσως να οδηγήσει το άτομο σε Μαθησιακές Διαταραχές και άλλου είδους ψυχολογικά προβλήματα.

• Καθυστέρηση στη εξέλιξη του λόγου :

Αρχίζει να γίνεται λόγος για καθυστέρηση λόγου, όταν το παιδί δεν μπορεί να πει πολλά πράγματα γύρω στην ηλικία των τριών ετών. Τα παιδιά αυτά μιλούν σαν να είναι πιο μικρά. Η μορφή του προφορικού λόγου ποικίλει πολύ, ανάλογα αν το παιδί είναι φλύαρο ή οχι.

Π ρ ό γ ν ω σ η :
Γενικότερα, αν υπάρξει εκδήλωση κάποιας συμπτωματολογίας, όπως ελαφρά ή μέτρια καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου ή προβλήματα στην σωστή άρθρωση, και αυτό συμβεί σε μικρή ηλικία, το πιθανότερο είναι ότι τα προβλήματα αυτά σταδιακά θα μειωθούν και σύντομα το παιδί θα βρεθεί στο επίπεδο των συνομηλίκων του.

Διαταραχές ομιλίας

• Διαταραχή άρθρωσης :

Ένα συνεχές και συστηματικό σφάλμα στην εκτέλεση των κινήσεων που απαιτεί η παραγωγή ενός ή περισσότερων φθόγγων. Η διαταραχή αυτή εκδηλώνεται με:

• τέλεια έλλειψη του φθόγγου (κουτάλι – ουτάλι)

• αντικατάσταση ενός φθόγγου με έναν άλλο (θάλασσα – φάλασσα)

• παραφθορά του φθόγγου (λουλούδι – γιουγιούδι)

Π ρ ό γ ν ω σ η :
Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, με λογοθεραπεία μπορούν να διορθωθούν όλα τα προβλήματα στην άρθρωση που μπορεί να παρουσιάζει ένα παιδί. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις που η συμπτωματολογία περιορίζεται σε λίγα μόνο προβλήματα μπορεί να σημειωθεί εντυπωσιακή βελτίωση, έως και πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων.

• Φωνολογική Διαταραχή :

Όταν η λέξη δεν παράγεται σωστά και εκδηλώνεται με 5 διαφορετικές διαδικασίες απλοποίησης:

• πτώση συλλαβής ή φωνήματος (xoma - oma)

• αναδιπλασιασμούς (kouti – titi, milo – mimo)

• αρμονίες ως προς τον τρόπο, τον τόπο και την ηχηρότητα (saka – sata, kapnos - kamnos, kagelo - gagelo)

• απλοποιήσεις συμφωνικών συμπλεγμάτων (sxolio – kolio, spiti – piti)

• μεταθέσεις και μετακινήσεις (glifidzuri – figlidzuri, eklisa – elkisa)

Π  ρ ό γ ν ω σ η :
Γενικότερα, αν υπάρξει εκδήλωση κάποιας συμπτωματολογίας, όπως ελαφρά ή μέτρια καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου ή προβλήματα στην σωστή άρθρωση, και αυτό συμβεί σε μικρή ηλικία, το πιθανότερο είναι ότι τα προβλήματα αυτά σταδιακά θα μειωθούν και σύντομα το παιδί θα βρεθεί στο επίπεδο των συνομηλίκων του.

• Τραυλισμός :

Διαταραχή της ροής ή του ρυθμού της ομιλίας. Εκδηλώνεται με ασυντόνιστες κινήσεις του μυϊκού συστήματος, της αναπνοής, της φωνής και της άρθρωσης.

Συνήθως κάνει την εμφάνισή του στην παιδική ηλικία, μεταξύ 3 και 5 ετών και στο μέγιστο των περιπτώσεων νωρίτερα της συμπλήρωσης των 8 ετών. Είναι συχνότερος στα αγόρια απ’ ότι στα κορίτσια.

Επίσης, οικογένεια που έχει άτομο που τραυλίζει έχει αυξημένες πιθανότητες να παρουσιαστεί το ίδιο πρόβλημα και σε άλλα μέλη της.

Βασικά χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής είναι:

• επαναλήψεις:

1. συλλαβών (πα-πα-παγωτό)
2. λέξεων (εγώ - εγώ - εγώ)
3. ήχων (μπ...αμπά)
4. ολόκληρων λέξεων ή φράσεων (Θέλω τη τη τη μαμά, κι εγώ κι εγώ κι εγώ θέλω παγωτό)

• επιμήκυνση ενός ήχου (αααααααύριο)

• μπλοκάρισμα ήχου (μπ....αμπά)

Π ρ ό γ ν ω  σ η :
Ο Τραυλισμός συνήθως εκδηλώνεται στην ηλικία των 5 ετών και σίγουρα πριν το 10ο έτος της ηλικίας. Το DSM-IV εκτιμά ότι στο 80% των περιπτώσεων σημειώνεται πλήρης υποχώρηση των συμπτωμάτων χωρίς καμία παρέμβαση πριν την ηλικία των 16 ετών.

• Δυσαρθρία :

Διαταραχή στην οποία δεν υπάρχει συντονισμός της αναπνοής, της άρθρωσης, φώνησης και προσωδίας λόγω νευρομυικών διαταραχών.

• Μορφές Δυσαρθρίας και τα χαρακτηριστικά τους:

▪ Χαλαρή Δυσαρθρία: η βλάβη εντοπίζεται στους κάτω κινητικούς νευρώνες και τα αντιληπτικά χαρακτηριστικά της είναι η αναπνευστική ομιλία, η λαχανιασμένη χροιά φωνής, η υπερένρινη προφορά και οι ανακρίβειες στην εκφορά συμφώνων.

▪ Σπαστική Δυσαρθρία: η βλάβη εντοπίζεται στους άνω κινητικούς νευρώνες και τα αντιληπτικά χαρακτηριστικά της είναι η τεταμένη, πνιγενής και τραχειά χροιά φωνής, η υπερένρινη προφορά, η χαμηλή ταχύτητα και οι ανακρίβειες στην εκφορά συμφώνων.

▪ Αταξική Δυσαρθρία: η βλάβη εντοπίζεται στην παρεγκεφαλίδα και τα αντιληπτικά χαρακτηριστικά είναι οι ανακρίβειες στην εκφορά συμφώνων, ο υπερβολικός και ίσος τονισμός σε άσχετα σημεία της ομιλίας και ο ακανόνιστος αρθρωτικός διαχωρισμός των φθόγγων – συλλαβών.

▪ Υποκινητική Δυσαρθρία: η βλάβη εντοπίζεται στο εξωπυραμιδικό σύστημα και τα αντιληπτικά χαρακτηριστικά είναι ο μονότονος τονισμός και η μονότονη ένταση φωνής, η μειωμένη εμφατικότητα, οι ανακρίβειες στην εκφορά συμφώνων, οι ανάρμοστες σιωπές, τα μικρά διαστήματα βιαστικής εκφοράς του λόγου και οι γρήγορες αναπνοές.

▪ Υπερκινητική Δυσαρθρία: η βλάβη εντοπίζεται στο εξωπυραμιδικό σύστημα και τα αντιληπτικά χαρακτηριστικά είναι οι ανακρίβειες στην εκφορά συμφώνων, τα παρατεταμένα μεσοδιαστήματα στην εκφορά φθόγγων - λέξεων, η ασταθής ταχύτητα ομιλίας, ο μονότονος τονισμός, η μονότονη ένταση φωνής, η τραχειά χροιά φωνής, οι άτοπες σιωπές και η υπερβολική διακύμανση της έντασης της φωνής.

Π ρ ό γ ν ω σ η :
Η πρόγνωση εξαρτάται άμεσα από την φύση του προβλήματος, την εξέλιξη αλλά και την γενικότερη κατάσταση της υγείας του ασθενή.

• Λεκτική Απραξία :

Διαταραχή στην ομιλία μετά από εγκεφαλική κάκωση που επηρεάζει τον μυϊκό κινητικό συντονισμό του ατόμου. Χαρακτηρίζεται από λανθασμένες πραγματώσεις των αναμενόμενων ήχων. 

Στις πιο σοβαρές της μορφές υπάρχει δυσκολία στη έναρξη της λέξης. Ο αρθρωτικός προγραμματισμός απαιτεί την εκφορά των φθόγγων σε συγκεκριμένη σειρά η οποία διαταράσσεται. Αδυναμία εκφοράς πολυσύλλαβων λέξεων. Συνοδεύεται από αλλοίωση
της προσωδίας. Συχνά συνυπάρχει ή είναι απόρροια ευρύτερης δυσκολίας στο νευρομυϊκό συντονισμό και κινητικό προγραμματισμό.

• Λεκτική Δυσπραξία : 

Η δυσπραξία αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη γνωστική διαταραχή, η οποία επηρεάζει την ικανότητα του εγκεφάλου να σχεδιάζει και να εκτελεί αλληλουχίες κινήσεων. Σχετίζεται με τη διαδικασία ανάπτυξης του εγκεφάλου και μπορεί να επηρεάσει το «τι» και το «πως» σχεδιάζεις να κάνεις κάτι.

Επίσης, συναντάται και σε προβλήματα αντίληψης, γλώσσας και σκέψης. Οι επιδράσεις της δυσπραξίας στην ικανότητα του ατόμου να αλληλεπιδρά, τόσο στο καθημερινό περιβάλλον του όσο και στο περιβάλλον μάθησης, ποικίλλουν, καθώς εξαρτώνται από τον εκάστοτε βαθμό δυσκολίας.

Τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τη διαταραχή είναι τα εξής:

▪ ήπια νευρολογικά σημάδια όπως νευρομυϊκοίσπασμοί στην προσπάθεια τοποθέτησης των αρθρωτών, ελλιπές σφράγισμα στα χείλη-δόντια, δυσκολία στον έλεγχο της κινητικότητας της γλώσσας.

▪ δυσκολία στον αρθρωτικό προγραμματισμό των φθόγγων.

▪ ιστορικό με καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας και πιθανές διαταραχές στη σίτιση (πρώιμη κατάποση)

▪ δύσκαμπτα φωνητικά πρότυπα, φωνολογικά λάθη, αλλοίωση φωνηέντων, λάθη στις πολυσύλλαβες λέξεις

▪ ακατάλληλος τονισμός και επιτονισμός

▪ «αντίσταση» στη θεραπεία

•  Σχιστίες :

Οι σχιστίες του χείλους και της υπερώας είναι μια συνηθισμένη γενετική ανωμαλία που εμφανίζεται με συχνότητα 1 στις 600 γεννήσεις και μπορεί να παρουσιαστεί με διάφορες μορφές και συνδυασμούς.

Οι χειλεοσχιστίες ποικίλουν , από εντύπωμα του χείλους μέχρι πλήρεις σχιστίες που περιλαμβάνουν τη βάση της ρινός και μπορούν να σχετίζονται με σχιστίες της πρωτογενούς ή της δευτερογενούς υπερώας.

Οι σχιστίες μπορούν να είναι ετερόπλευρες ή αμφοτερόπλευρες, τέλειες ή ατελείς.

Η υπερωιοσχιστία μπορεί να είναι ετερόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη και ποικίλλει από τη δισχιδή σταφυλή μέχρι την πλήρη σχιστία της σκληρής και μαλακής υπερώας. Μπορεί να παρουσιαστεί και σε υποβλεννογόνια μορφή. Οι σχιστίες αποτελούν συχνά εκδηλώσεις συνδρόμων του πρώτου και του δεύτερου βραγχιακού τόξου όπως το σύνδρομο Pierre Robin.

Η δυσπλασία έχει επιπτώσεις την αισθητική του προσώπου, στην ακοή, στο λόγο, την πρόσληψη τροφής και στην κοινωνική ένταξη. Δείκτες δυσλειτουργίας και παραμόρφωσης είναι η υποτροπιάζουσα μέση ωτίτιδα, η κώφωση, οι ανωμαλίες του λόγου, η στοματορινική επικοινωνία, προβλήματα στην πρόσληψη τροφής και στην κατάποση καθώς και ψυχοκοινωνικές δυσκολίες.

•  Εκλεκτική Αλαλία :

Είναι μια διαταραχή κατα την οποία το παιδί μιλά μόνο στα μέλη της άμεσης οικογένειάς του και στα πολυ οικεία πρόσωπα. Σε μερικές περιπτώσεις μιλά επιλεκτικά σε μερικά μόνο από τα προαναφερθέντα μέλη. 

Πρίν από αυτή την κατάσταση προηγείται ομαλή εξέλιξη του λόγου. Συνήθως φανερώνεται κατα την έναρξη της σχολικής του ζωής.

Δεν είναι γνωστό κατα πόσο μπορεί η διαταραχή αυτή να είναι σφαιρική της προσωπικότητας ή ακόμη εαν και κατα πόσο είναι διαταραγμένες οι οικογενειακές σχέσεις.
 

Σύμφωνα με το DSM-IV τα χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής είναι:

• το παιδί εκδηλώνει επίμονη άρνηση για ομιλία σε μία ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένου και του σχολείου.

• η διαταραχή αυτή δημιουργεί προβλήματα στην ακαδημαική επίδοση του παιδιού ή στις κοινωνικές του σχέσεις

• η διάρκεια της διαταραχής είναι τουλάχιστον ένας μήνας

• η αποτυχία του παιδιού να μιλήσει δεν οφείλεται σε έλλειψη γνώσεων ή άνεσης με την καθομιλουμένη γλώσσα

• η άρνηση ομιλίας δεν οφείλεται σε διαταραχές της επικοινωνίας, αυτισμό, τραυλισμό, σχιζοφρένεια ή άλλη ψυχωτική διαταραχή.

Παρολα αυτά παιδιά με εκλεκτική αλαλία, μπορούν να επικοινωνήσουν μη λεκτικά με τους γύρω τους π.χ με νοήματα και μαθαίνουν φυσιολογικά.

Π ρ ό γ ν ω σ η :
Αναμένεται πλήρης ανάρρωση, με έ γκαιρη θεραπεία

Διαταραχές Επικοινωνίας

• Μεικτή διαταραχή της Γλωσσικής Πρόσληψης και Έκφρασης  

Το άτομο μπορεί να εμφανίζει μερικά ή και όλα τα συμπτώματα της Διαταραχής Έκφρασης του Λόγου.

Το παιδί μέχρι και την ηλικία των 3 ετών εμφανίζει σημαντική δυσκολία στο να κατανοήσει και να ακολουθήσει ακόμα και τις πιο απλές οδηγίες.

Στα επόμενα εξελικτικά στάδια εμφανίζεται δυσκολία στην κατανόηση των αφηρημένων εννοιών, στην διάκριση των διαφορετικών εννοιών ή της διαφορετικής σημασίας που μπορεί να έχει η ίδια λέξη, στην κατανόηση των χωροχρονικών συνιστωσών και στην αναγνώριση των σχέσεων αιτιότητας.

Έτσι, το παιδί μπορεί να παρερμηνεύει την έννοια μιας συγκεκριμένης λέξης ή ακόμα και μιας φράσης.

Σημαντικές είναι και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το άτομο στην γραμματική και συντακτική δομή του λόγου. Έτσι, μπορεί να μην κατανοεί την άρνηση, την ερώτηση ή την σύγκριση.

Προβλήματα επίσης σημειώνονται και σε ότι αφορά στην επεξεργασία των ακουστικών ερεθισμάτων (π.χ. διάκριση διαφορετικών ήχων, ανάκληση, απομνημόνευση κ.ά.).

Συχνά, παρατηρούνται και δυσκολίες στην άρθρωση του λόγου, ενώ σπάνια θα εκφραστεί αυθόρμητα. Σε κάποιες περιπτώσεις πασχόντων παιδιών έχει διαπιστωθεί απώλεια ακοής στις υψηλές συχνότητες. Ωστόσο, η απώλεια αυτή ακοής δεν είναι τέτοιου βαθμού και σοβαρότητας, ώστε να είναι δυνατό να ενοχοποιηθεί για την εκδήλωση της Διαταραχής.

Π ρ ό γ ν ω σ η :
Η διαταραχή αν δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί έγκαιρα, συνήθως ακολουθεί μια μακροχρόνια πορεία και ίσως να οδηγήσει το άτομο σε Μαθησιακές Διαταραχές και άλλου είδους ψυχολογικά προβλήματα.

• Ακουστική Αγνωσία :

Καλή ακοή αλλά δυσκολία στην ακουστική αντίληψη και διάκριση των ήχων του περιβάλλοντος και της ομιλίας. Έχει ως συνέπεια σοβαρότατη καθυστέρηση λόγου σε όλα τα γλωσσολογικά επίπεδα και δευτερογενώς στην επικοινωνία και στην κοινωνικότητα με διατήρηση της επικοινωνιακής πρόθεσης.

Π ρ ό γ ν ω σ η :
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία αλλά με τον καιρό μπορεί να επανέλθει εν μέρει η ερμηνευτική ικανότητα.

• Διάχυτες Αναπτυξιάκες Διαταραχές :

Είναι διαταραχές, που χαρακτηρίζονται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και από περιορισμένη, επαναλαμβανόμενη και στερεότυπη συμπεριφορά. Όλες αυτές οι ενδείξεις ξεκινούν πριν το παιδί γίνει τριών ετών.

Μορφές αυτισμού - λίστα του DSM IV (Διαγνωστικό και Στατιστικό εγχειρίδιο για τις Νοητικές Διαταραχές)

1.  Αυτισμός

Τα κύρια τυπικά χαρακτηριστικά του αυτισμού:

• «Ποιοτική έκπτωση στην κοινωνική συνδιαλλαγή, όπως εκδηλώνεται µε τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω

α) έντονη έκπτωση στην χρησιµοποίηση πολλαπλών µη λεκτικών συµπεριφορών όπως βλεµµατικής επαφής, έκφρασης προσώπου, στάσεων του σώµατος και χειρονοµιών για τη ρύθµιση της κοινωνικής συνδιαλλαγής.

β) αδυναµία να αναπτύξει σχέσεις µε συνοµήλικους που να ταιριάζουν στο αναπτυξιακό τους επίπεδο.

γ) µία έλλειψη αυθόρµητης αναζήτησης για να µοιραστεί χαρά, ενδιαφέροντα ή επιδόσεις µε άλλα άτοµα (πχ. µε έλλειψη να επιδεικνύει, να φέρνει στην κουβέντα ή να επισηµαίνει αντικείµενα ενδιαφέροντος)

δ) έλλειψη κοινωνικής ή συναισθηµατικής αµοιβαιότητας

• Ποιοτικές εκπτώσεις στην επικοινωνία όπως εκδηλώνονται µε τουλάχιστο ένα από τα παρακάτω:

α) καθυστέρηση ή πλήρης έλλειψη ανάπτυξης της οµιλούµενης γλώσσας (που δεν συνοδεύεται από προσπάθεια αντιστάθµισης µέσα από εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας όπως χειρονοµίες ή µίµηση)

β) σε άτοµα µε επαρκή οµιλία, έντονη έκπτωση στην ικανότητα να ξεκινήσουν ή να διατηρήσουν µία συζήτηση µε άλλους

γ) στερεότυπη και επαναληπτική χρήση της γλώσσας ή ιδιοσυγκρασιακή χρήση της γλώσσας

δ) έλλειψη ποικίλου, αυθόρµητου παιχνιδιού φαντασίας ή παιχνιδιού κοινωνικής µίµησης που να ταιριάζει στο αναπτυξιακό του επίπεδο

• Περιορισµένοι, επαναλαµβανόµενοι και στερεότυποι τύποι συµπεριφοράς, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων, όπως εκδηλώνονται µε τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω:

α) περίκλειστη απασχόληση µε έναν ή περισσότερους στερεότυπους και περιορισµένους τύπους ενδιαφερόντων που είναι µη φυσιολογική είτε σε ένταση είτε σε εστιασµό.
 

β) προφανώς άκαµπτη προσκόλληση σε συγκεκριµένες, µη λειτουργικές ρουτίνες ή τελετουργίες
 

γ) στερεότυποι και επαναλαµβανόµενοι κινητικοί µαννερισµοί (πχ. "πέταγµα" ή συστροφή των χεριών ή των δακτύλων ή σύµπλοκες κινήσεις όλου του σώµατος)
 

δ) επίµονη ενασχόληση µε µέρη αντικειµένων»

        2. Σύνδρομο Rett, PDD NOS: διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή.

Συχνά παρατηρούνται τα εξής χαρακτηριστικά:

1. Ασυνύθιστος τρόπος αναπνοής (άπνοια/κράτημα ανπνοής ή υπεραερισμός/πολυ γρήγορος ρυθμός αναπνοής)
 

2. Σπασμοί
 

3. Σκολίωση της σπονδυλικής στήλης
 

4. Τρίξιμο δοντιών
 

5. Μικρό μέγεθος ποδιού και φτωχή κυκλοφορία, με αποτέλεσμα τα πόδια να είναι κρύα ή φουσκωμένα
 

6. Μειωμένη ανάπτυξη ύψους και βάρους σε σύγκριση με παιδιά της ηλικίας τους
 

7. Διαταραχές ύπνου
 

8. Διαταραχές μάσησης/κατάποσης

        3. Σύνδρομο Άσπεργκερ (Asperger): 

 Κατ' αυτό δεν παρατηρείται καθυστέρηση στη γνωστική ανάπτυξη και τη γλώσσα. Ανακαλύφθηκε από τον Γερμανό Dr. Hans Asperger και περιγράφει μία ηπιότερη μορφή της διαταραχή.
 

Τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζει είναι τα εξής:
 

1. καθυστέρηση στην κοινωνική ωριµότητα και την κριτική ικανότητα
 

2. ανώριµη ενσυναίσθηση
 

3. επιθυµία για κοινωνική αλληλεπίδραση, αλλά δυσκολία στη σύναψη φιλικών σχέσεων
 

4. δυσχέρεια στην επικοινωνία και τον έλεγχο των συναισθηµάτων
 

5. ασυνήθιστες γλωσσικές ικανότητες συµπεριλαµβανοµένου του προχωρηµένου λεξιλογίου και της σύνταξης, αλλά περιορισµένες δεξιότητες διαλόγου, ασυνήθιστη προσωδία και µια τάση σχολαστικότητας
 

6. ενθουσιασµό για ένα θέµα µε εστίαση στη λεπτοµέρεια κι επίδειξη εξαιρετικής µνηµονικής ικανότητας σε ότι αφορά αυτό το θέµα
 

7. δυσκολία διατήρησης της προσοχής την ώρα του µαθήµατος
 

8. ασυνήθιστο προφίλ µαθησιακών ικανοτήτων
 

9. ανάγκη για υποστήριξη στις δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης και οργάνωσης
 

10. αδεξιότητα στο βηµατισµό και το συντονισµό
 

11. ευαισθησία σε συγκεκριµένους ήχους, αρώµατα, υφές ή αφή.

Π ρ ό γ ν ω σ η :
Η πρόγνωση του αυτισμού δεν είναι καλή. Μόνο το 10% των αυτιστικών παιδιών φτάνει σε ικανοποιητικό βαθμό ανεξαρτησίας, με σχετική κοινωνική ένταξη. Καλή πρόγνωση έχουν τα παιδιά που χρησιμοποιούν το λόγο και δεν παρουσιάζουν νοητική καθυστέρηση.

Ένας μεγάλος αριθμός όμως που εξακολουθεί και στην ενήλικη ζωή να έχει ανάγκη φροντίδας και παραμονής σε ειδικευμένα θεραπευτικά πλαίσια.